Beste herrialde batean norberaren jatorrizko hizkuntza eta kultura zabaltzen lan egitea oso pizgarria da, eta gehienetan oso asebetegarria. Gure artisten eta literatura idazleen onena transmititzen saiatzea eta, azken batean, gure pentsamoldea eta ohiturak ezagutaraztea funtsezkoa da esparru komun tolerantea eta baketsua eraikitzeko.
Unibertsitateko ikasketak amaitu zenituenean, ERASMUS programa jaioberria besterik ez zen, eta ezin izan zenuen nazioarteko mugikortasun programa batean ere parte hartu. Hala ere, irteteko gogoa jadanik barruan zeneukan. Noiz ohartu zinen beste herrialde batzuekiko sentitzen duzun erakarpen hori? Nola prestatu zenuen irtetzeko prozesu hori?
Egia esan, garaiz iritsiko nintzen nire fakultateko Erasmuseko lehen txandan parte hartzeko. Izan ere, 1989-1990 ikasturtean karrerako laugarren ikasturtea egiten ari nintzela, garai hartan ingeles literaturako irakaslea zenak behin eta berriro animatu ninduen bosgarren urtea Londresen egitea eskatzeko, baina uko egin nion proposamenari. Egia esan, egoera familiarra eta pertsonala zela eta, une hartan ez nuen inolako gogorik nire ingurutik ateratzeko eta lehen urratsak ematen ari zen proiektu batean parte hartzeak ziurgabetasun handia zekarren.
Hala ere, beti izan dut beste hizkuntza batzuekiko joera nabarmena eta beste kultura batzuekiko jakin-min etengabea. Hala izan ez balitz, nekez hasiko nintzen unibertsitate-aldian beste hiru hizkuntza ikasten, ingelesaz aparte, goi-mailako prestakuntza gisa aukeratu bainituen.
Atzerriko lehen egonaldiak hizkuntza-ikasketen ondorioz egin nituen, eta batez ere Erresuma Batura eta Alemaniara eraman ninduten; batean eta bestean, oso gustura egon nintzen beti. Argi dago atzerriko esperientzia positiboek bizitzako ikuspegiak zabaltzen dituztela eta beste ingurune batera egokitzeko gaitasunari buruzko zalantzak uxatzen laguntzen dutela.
Lehen urrats profesionalak Bizkaian eman zenituen, 1997an Erromara salto egin zenuen arte. Zeintzuk izan ziren zure lehen inpresioak? Zer desberdintasun aurkitu zenituen bi herrialdeen artean? Nolakoa izan zen egokitzeko prozesua?
Garai hartan Espainian eta Italian Filologiako lizentziadun batek lana aurkitzeko zituen zailtasunak antzekoak ziren. Hala ere, onartu behar dut bost hizkuntza hitz egiteak ate asko irekitzen zituela eta ez nuela arazo handirik izan ez batean ez bestean.
Italian espainierako irakasle izanik jatorrizko hiztun izatearen abantaila nuen, nahiz eta eskaria oraindik ez zegoen iritsita XXI. mendearen lehen hamarkadan gertatu zen boomera. Atzerriko hizkuntza gisa espainiera irakastean bizi izandako behin-behinekotasuna ikusi ondoren, hirian Espainiako kultur erakundeetan plazak lortzeko lehietara aurkeztea erabaki nuen, erakunde horien presentzia eta pisua sendoa baita. CSICeko Espainiako Historia eta Arkeologia Eskolan ordezko bat egin ondoren, plaza finko bat irabazi nuen Cervantes Institutuan. Gainera, aukera izan nuen tokiko enpresek egin zizkidaten kontratu proposamen pare bati uko egiteko.
Sei hilabete pasatxoan, etxean industria eta nazioarteko giroan lan egitetik atzerrian Espainiako kultura erakunde batean lan egitera pasatzeak erabateko aldaketa ekarri zidan, baina ez dut gogoratzen egonezin berezia sortu zidanik. Pozarren nengoen nire ibilbide akademikoarekin lotura handiagoa zuen lan bat aurkitu nuelako ezaguna nuen testuinguru batean.
Zer nabarmenduko zenuke zure ibilbide profesionalean urte hauetan zehar? Zer partekatuko zenuke une honetan zuk bezala pentsatzen duten Deustuko Unibertsitateko ikasle ohiekin?
Beste herrialde batean norberaren jatorrizko hizkuntza eta kultura zabaltzen lan egitea oso pizgarria da, eta gehienetan oso asebetegarria. Gure artisten eta literatura idazleen onena transmititzen saiatzea eta, azken batean, gure pentsamoldea eta ohiturak ezagutaraztea funtsezkoa da esparru komun tolerantea eta baketsua eraikitzeko. Italian oso iritzi ona dute Espainiaz; azken hamarkadetan aurrerapen, eraginkortasun eta tolerantzia eredua izan da; hori dela eta, Espainiako kultura ekimenek harrera ezin hobea dute Italian.
Urte hauetan aktiboki parte hartu dudan proiekturik arrakastatsuenen artean aipatuko nituzke Erromako Cervantes Institutuaren lan argitaragabeen Bilduma eta Italiako Cervantes Institutuaren Aldizkaria argitaratzea, bai eta Italiako Cervantes Institutuaren Itzulpen Sariaren kudeaketa ere, “Espainia Erroman” argazki erakusketaren ekoizpena ahaztu gabe, zeina Italian estreinatu ondoren, proiektuan parte hartu zuten hamabost autonomia erkidegotako aretoetan erakutsi baitzen.
Mende laurdenean, zure ibilbide profesionala sendotu eta zure proiektu pertsonala garatu zenuen, eta erromatar-bilbotar familia osatu. Zure esperientzia pertsonala kontuan izanda, nola deskribatuko zenuke kultura eta bizi sinbiosi hori?
Esperientzia aberasgarria da ziurrenik, nahiz eta zailtasunak izan.
Hasierako garaiak, egokitzapenaren eta jatorrizko familiarekin eta lagunekin komunikazio etengabea eta arina izateko zailtasun objektiboak nituenekoak, ez ziren beti errazak izan. Gaur egun, beste herrialde batean bizitzea, Schengen inguruan behintzat, askoz errazagoa da eta era guztietako distantziak nabarmen murriztu dira.
Arlo profesionalean, nire funtzioak italieraz zein espainieraz garatzen ditut, gaztelaniaz nagusiki, baina maila guztietan bi herrialdeetako solaskideekin kontaktua izatea eta dinamikak eta idiosinkrasiak kutsatzea oso pizgarria da, eta egoera eta erregistro askotan moldatzen irakasten dizu.
Arlo pertsonalean nire familia guztiz elebiduna da eta ohituta dago bi herrialdeetako tradizio kulturaletan bizitzera, gastronomikoetan barne. Nire ustez, bizikidetza horren alderik positiboena da bi tradizioetako onena norbereganatzea eta mugak ulerkortasunez eta borondate onez onartzea.
Ez duzu inoiz galdu botxoarekin duzun lotura. Nola bizi dute zureek ondare hori? Noizbait norbait iturrietara itzuliko dela uste duzu?
Ez, noski, ez dut galdu loturarik, ez hiriarekin, ez lagunekin. Beti esaten dut duela 25 urte lekualdatu nintzenean bezain bilbotarra izaten jarraitzen dudala, eta nire familiak oso onartuta dauka. Askotan txantxak egiten ditugu horren inguruan. Pandemian izan ezik, beti bidaiatu dugu Bilbora ahal izan dugun neurrian, eta uste dut lortu dudala nire sustraiekiko lotura (eurenak ere badira) ezin hobeto transmititzea. Oso gustura daude Bilbon, euren bigarren etxea da. Hori dela eta, ez dut baztertzen nire seme-alabetakoren bat noizbait Bilbora etortzea edo denboraldi batez Bilbon ikastera etortzea, haren unibertsitateak Bilboko fakultateren batekin lankidetza hitzarmenik badu. Izan ere, pozik egongo nintzateke, arrazoi askorengatik, Erasmus aldiak Deustun egingo balituzte.
Bukatzeko, baina ez horregatik garrantzi gutxiagokoa delako, eskerrak eman nahi dizkizugu zure esperientzia partekatzeagatik, eta azken galdera bat egin nahi dizugu: zer oroitzapen gordetzen dituzu zure alma materrean ikasle eman zenituen urteez?
Unibertsitatean izan nuen esperientzia oso positiboa izan zen, eta oso oroitzapen atseginak ditut Deustuko Unibertsitateko ikasle eman nituen bost urteei buruz. Ikasketa zikloa bikain gainditzeaz gain, eskoletara joatea beste ikasketa batzuekin uztartzeko denbora izan nuen, lan munduan eman nituen lehen urratsekin, eta, batez ere, dibertimendu dosi ugarirekin. Giroa, oro har, oso ona zen, eta irakasle gehienekiko harremana adeitsua eta erraza.
Damutzen zaidan gauza bakarra da nire promozioko inbestidura ekitaldira joan ez izana, Italian hainbat hilabetez egin nuen egonaldi batean gertatu baitzen. Bilbora duela gutxi egin nuen bidaia batean, unibertsitatera bisita bat egiteko aukera izan nuen eta, Paraninfoan sartzean une ahaztezina izan zela ulertu nuen.
