Poza eta harrotasuna sumatu ditut inguruan. Eta, behin baino gehiagotan adierazi dudan bezala, sariak gure hizkuntza eta gure euskal kultura aintzatesten ditu.
Nola gorde errautsa kolkoan 2021eko Poesia Sari Nazionala, Kultura eta Kirol Ministerioak emana. Zorionak Miren Agur sariagatik! Gainera, historia ere egin duzu, sari hori euskaraz idatzitako lan bati ematen zaion lehen aldia delako.
Zure lehen saria jaso eta hogeita hamar urtera, 2021eko Poesia Nazionala hemeretzigarren postuan dago zure palmaresean. Zer esan nahi du aitorpen honek zure ibilbide literarioaren une honetan?
Sari guztiak dira garrantzitsuak, guztiek bultzatzen dutelako, errazenetik ospetsuenera. Hala ere, uste dut errekonozimendu hori heldutasun poetikoko une batean iritsi dela, gaiak eta formak bilatzeko eta esperimentatzeko ibilbide bat egin ondoren, eta ezagutzen ez ninduen publiko batengana iristen ari dela. Izan ere, itzulpenaren 3. edizioa egin da — Nola gorde errautsa bularrean — hilabete baino gutxiagoan.
Nire inguruan poza eta harrotasuna sumatu ditut. Eta, behin baino gehiagotan adierazi dudan bezala, sariak gure hizkuntza eta gure euskal kultura aitortzen ditu.
Honela definitzen duzu zeure burua: identitatearen bila doan norbait, eguneroko eta etxeko testuingurutik sortzen duena, emakumearen gorputzean -subjektuan- zentratzen dena, desioa esplizitatzen duena eta maitasun-sentimendua behatzen duena, ahulen sufrimenduari erreparatzen diona, heriotza eta oroitzapenak gogoan dituena eta idazketari buruzko gogoeta egiten duena. Zenbat du lanak zuretik?
Nire bizitzaren eta nire obra poetikoaren artean ia erabateko batasuna dago, nahiz eta batzuetan bikoitzak, alter egoak edo maskarak erabili. Gai horiei buruz idatzi dut, hori egitea neure burua ikertzeko modu bat zelako, zentzu zabalean, ni beste ni batzuenganako zubia dela ulertuta. Batzuetan, idaztean, errebelazioak gertatzen dira, eta, beraz, poema, bizitzaren puntu kardinalak markatzen dituen haizeen mapa moduko bat bihurtzen da.
Zuk zeuk itzultzen duzu zure lana. Nola lortzen duzu bertsio bakoitzak, izpiritua eta egitura bere horretan mantenduz, sendotasun formala izatea?
Aukera asko bilatu behar dira, testua xede hizkuntzan autosufizientea izan dadin. Beraz, beharrezkotzat jotzen ditudan eta orain azaltzea luzea litzatekeen lizentzia guztiak ematen dizkiot neure buruari, eta gogoan izaten dut, literaturan, jatorrizkotik desbideratzea ezinbestekoa dela (ez, ordea, arlo zientifiko edo teknikoetan). Lente bifokalak (hurbilekoa eta urrunekoa) erabiliko banitu bezala berridazten ditut poemak; hau da, A hizkuntza ikusten duena eta B hizkuntza ikusten duena , bi bertsioak bi jantzi desberdin dituen gorputz bat direla iruditzen zait.
Zer lotura dago Kristalezko begi bat, Hezurren erretzeko modua eta Nola gorde errautsa kolkoan liburuen artean? Kontuan izanik, gainera, hiru genero erabili dituzula horretarako: eleberria, kontakizuna eta poesia.
Lotura asko daude hiru liburuen artean: denborak eta lekuak, pertsonaiak, animaliak, sinboloak,… hurrenez hurren idatzitako lanak direlako eta bizi-ziklo berekoak direlako. Oroimenaren ideiak ere, denboraren joanak, adiskidetasunak, botere harremanek, maitasunak eta desamodioak, dueluek, testuartekotasun horrek egiantzekotasuna azpimarratzen dute.
Gainera, literatur tratamenduari esker bizitza orori balioa ematen zaiola aldarrikatzen dute eta, formalki, molde klasikoen dilatazioaren alde egiten dute.
Atzera begiratuz, lehenago lerro hauek oparitzeagatik eskerrak emanda, zer oroitzapen gordetzen dituzu Deustuko Unibertsitateko ikasgeletan bizitako urteez?
Ahalegin handiko urteak izan ziren, irakasle lanetan aritzen baitzen Kirikiño ikastolan eta arratsaldeetan joaten bainintzen eskoletara. Gaztetan egiten dituzun gauzak dira, energia asko eskatzen dute. Lankide pare bat izan nituen apunteekin bereziki solidarioak, ez bainuen kafetegira joateko astirik. Merezi izan zuen lizentziatura ateratzea, kontu praktikoengatik, baina eduki asko ez ziren oso onuragarriak. Ikasteko lekuak (“pezerak”) eta eraikineko klaustroak gustatzen zitzaizkidan gehien.
Lanak
Haur eta gazte literatura
Uneka… gaba, 1986
Bista, 2001
Itsaslaberreko etxea, 2001 (gaztelaniara itzulia)
Joanes eta Bioletaren bihotza, 2002
Amal, 2003
Etxe bitan bizi naiz, eta zer?, 2003 (gaztelaniara, galizierara, aragoierara eta katalanera itzulia)
Nola zuzendu andereño gaizto bat, 2005 (gaztelaniara itzulia)
Urtebete itsasargian, 2006 (gaztelaniara itzulia)
Supositorioak otsoarentzat, 2006 (gaztelaniara itzulia)
Mila magnolia-lore, 2007
Izar bat zopan, 2008 (gaztelaniara itzulia)
Manolo Harategia, 2008
Olatu guztien gainetik, 2009
Errepidea, 2010 (gaztelaniara itzulia)
Zer da, ba, maitasuna?, 2011 (gaztelaniara eta katalanera itzulia)
Bihotzak dun-dun, 2015
Ross, 2015
Tipi-tapa-tipi ilunabarrean, 2016
Haize-begi = El viaje nocturno, 2016
Katta –colección, 2019–
Begiak zerumugan, 2020
Itsasoaren atea, 2021
Irakurgai mailakatuak
Borrokalari argitsuak, 2012
Tangoa noizean behin, 2012
Zisnea eta Uhartea, 2013
Titare bete zorion, 2014
Tximeletak, 2016
Kresalaren taberna, 2017
Poesia
Azalaren kodea, 2001 (gaztelaniara eta katalanera itzulia)
Bitsa eskuetan, 2010 (gaztelaniara itzulia)
Nola gorde errautsa kolkoan, 2020 (gaztelaniara itzulia)
Narratiba
Itsaslabarreko etxea, 2002 (gaztelaniara itzulia)
Urtebete itsasargian, 2008 (gaztelaniara itzulia)
Zazpi orduak, 2010
Errepidea, 2011 (gaztelaniara itzulia)
Kristalezko begi bat, 2013 (Gaztelaniara, katalanera, ingelesera, italierara eta arabierara itzulita)
Hezurren erretura, 2019 (gaztelaniara itzulia)
Antologia hauetan ere agertzen da
– Ponte das palabras (“Letras de cal”)
– Once poetas para trescientos lectores (La Palma). Koord. Eli Tolaretxipi
– Montañas en la niebla (DVD, 2016). Koord. Jon Kortazar
– Poetikak & Poemak (Erein). Koord., Iban Zaldua
– El poder del cuerpo (Castalia). Coord. Meri Torras
– XVII Festival de Poesía de la Mediterrània (fundación Casa Museu Llorenç Villalonga, 2016). Koord., Biel Mesquide
– Traslúcidas (Bartleby, 2016). Koord. Marta Lopez Vilar
– Las aguas tranquilas (Renacimiento, 2017). Koord., Aitor Francos
– Six Basques Poets (Arc Publications). Koord., Maria Jose Olaziregi
Sariak eta aintzatespenak
1991 Lasarte-Oria Saria, Oi, hondarrezko emakaitz! (poesia)
1997 Imajina ezazu Euskadi Saria, Ohar orokorrak (poesia)
2001 Kritikaren Saria, Azalaren kodea (poesia)
2002 Gazte Literaturako Euskadi Saria, Itsaslabarreko etxea (eleberria)
2007 Gazte Literaturako Euskadi Saria, Urtebete itsasargian (eleberria)
2007 Lauaxeta Saria (ibilbideari)
2008 Liburu Gaztea Saria, Urtebete itsasargian (eleberria)
2011 Kritikaren Saria, Bitsa eskuetan (poesia)
2011 Gazte Literaturako Euskadi Saria, Errepidea (eleberria)
2012 Rosalía de Castro Saria (Pen Club de Galicia, ibilbideari)
2012 IBBYren Ohorezko Zerrenda Mila magnolia-lore (prosa eta poesia)
2013 Beterriko Liburua/111Akademia Saria, Kristalezko begi bat (eleberria)
2014 Zazpikale Saria, Kristalezko begi bat (eleberria)
2015 Deia-Hemendik Bizkaia Saria (ibilbideari)
2017 Haur literaturako itzulpengintzako Vitoria-Gasteiz Saria Alizia eta antzara-jokoa (itzulpena)
2019 Juul Saria, Zer da, ba, maitasuna? (gazteentzako eleberria eta poesia)
2019 Atea-Laboral Kutxa Saria (nazioarteko proiekzioa)
2020 Mikel Zarate Saria, Itsasoaren Atea (gazteentzako eleberria)
2021 Espainiako Poesia Saria, Nola gorde errautsa kolkoan
