Ulertzen dut adimen artifizialak kezka sortzea pertsona batzuengan, kalteak eragiteko potentziala duelako. Hala ere, garrantzitsua da gogoratzea adimen artifiziala tresna bat baino ez dela, eta, beraz, nola inplementatu eta erabiltzen den, horren araberakoa izango da erabilera. Teknologiaren beste edozein arlotan bezala, garrantzitsua da adimen artifizialaren balizko arrisku eta abusuen aurka babesteko neurri egokiak hartzea. Horren barruan sartzen dira segurtasuneko teknologia aurreratuak garatzea eta datuak eta pribatutasuna babesteko neurriak ezartzea. Garrantzitsua da, halaber, pertsonak informatuta egotea, izan ditzaketen arriskuez jabetzea eta beren burua nola babestu jakitea.
BAICek (Basque Artificial Intelligence Center) 2021ean ekin zion bere ibilbideari, eta zuzendari nagusiak dioena gogoan hartuta, “Euskadi adimen artifizialeko erreferentziako polo gisa kokatzeko helburuarekin” sortu zen, “ez bakarrik estatuan, baita Europan eta nazioartean ere”. Nola planteatzen du BAICek asmo handiko helburu hori lortzea?
Euskadik adimen artifizialean duen tokia lortzeko lehen urratsa ekosistema eraikitzea da, eta, horretarako, BAIC dugu adimen artifizialeko eragile guztien topagune eta erreferentzia, eskatzaileen, garatzaileen, zentro teknologikoen, jakintza-eragileen eta administrazio publikoen arteko sinergiak harremanetan jartzeko eta sustatzeko. Mota horretako helburu bat ekosistema gisa jorratzen da, eta jarduera paraleloak ardatz osagarrien bidez trakzionatzen dira. Ildo horretatik, lehenik eta behin, Euskadiko adimen artifizialeko eragileak eta gaitasunak ezagutu, behatu eta identifikatu behar ditugu, horiek garatu eta balioetsi ahal izateko. Tokiko ekosistema hori eraikitzearekin batera, Estatuan eta Europan garrantzitsuak diren eragileak identifikatzen ari gara, eta nazioarteko sareetan parte hartzen hasi gara, Adimen Artifizialeko eta datuaren estrategiako prozesuen araudia definitzen eta estandarizatzen aktiboki parte hartzeko.
Bigarren puntu gisa, ekosistema pertsonek osatzen dute, eta prestakuntzaren bidez soilik izan gaitezke agertoki digital berrien parte aktibo. BAICen talentua bultzatzen eta sustatzen dihardugu, prestakuntzako ibilbideak ebaluatzen eta osatzen, eta talentu hori nola sortu, atxiki eta erakarri lantzen.
Hirugarrenik, Euskadiren kokapenak gure datuaren estrategia bultzatzea eskatzen du, datuei balioa emanez eta industriari garrantzia emateko eta negozio-eredu berriak identifikatzeko aukera emango diguten kalitatezko datuak izanez.
Laugarren puntu gisa, urrats horiei esker, industria erabilerako kasu berriak garatu ahal izango ditugu, eta gure ekosistemako eragileek dituzten gaitasunak erakutsi, aplikazio berriak ekarriko dituzten lankidetza proiektuak identifikatuz.
Ardatz koordinatu horiek guztiek, dibulgazioa eta ikusgarritasuna bosgarren puntu gisa landuta, Euskadi Adimen Artifizialean erreferente izatea ahalbidetuko digute.
Adimen Artifiziala joan den mendeko berrogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean sortu zen, arazoen konponbidea eta metodo sinbolikoak bezalako gaiak aztertzeko. Ordutik hona, gure gailu mugikorretan (ordenagailuak, tabletak, telefono adimendunak…) aurkitzen dugun automatizazioraino eta arrazoiketa formaleraino eboluzionatu du, baita giza gaitasunak osatzeko eta handitzeko diseinatu daitezkeen erabakien eta bilaketa adimendunen euskarrietan ere. Zure ustez, zer abantaila eskaintzen dizkie adimen artifizialak herritarrei oro har? Eta zer eragozpen?
Niri abantailez hitz egitea gustatzen zait, eragozpenez baino gehiago. Adimen artifizialak gure bezeroak hobeto ezagutzeko aukera ematen digu, haien profilei eskaintza pertsonalizatuak egiteko, hizkuntza naturalaren prozesamenduak ahots-aginduen edo testu idatzien bidez makinekin komunikatzeko aukera ematen digu, ikusmen artifiziala pertsonak, irudi medikoetako anomaliak eta arriskutsuak izan daitezkeen egoerak identifikatzeko gai da. Adimen artifizialari esker, makina bat noiz matxuratuko den kalkula dezakegu, edo energia-kontsumoan arazoak hauteman. Adibide ugari daude adimen artifizialeko tresnak enpresentzat eta, oro har, gizartearentzat aurrerapen lehiakorrak direla ziurtatzeko.
Eragozpenak baino gehiago, premia nabarmendu nahi nuke. Abantaila horiek sendotzeko, garrantzitsua da denok partaide aktibo izatea eraldaketa horretan, eta hurbilketak, kasu guztietan, etika eta araudi arloko baldintzak betetzea.
Azken urteotan lapurreten edo datuen salmentaren lekuko izan gara, bot maltzurrak agertu dira, nortasun usurpazioak, zer nahi dugun (edo beste batzuek zer nahi duten), hackeoak, iruzurrak, maulak… erakusten eta entzunarazten diguten algoritmoak… Adimen artifizialaren garapenean zuzenean inplikatuta ez gaudenok mesfidati samar egon gintezke. Nola lasaituko gintuzkezu?
Ulertzekoa da adimen artifizialak kezka sortzea pertsona batzuengan, kalte eragiteko potentziala duelako. Hala ere, garrantzitsua da gogoratzea adimen artifiziala tresna bat baino ez dela, eta, beraz, nola inplementatu eta erabiltzen den, horren araberakoa izango da erabilera. Teknologiaren beste edozein arlotan bezala, garrantzitsua da adimen artifizialaren balizko arrisku eta abusuen aurka babesteko neurri egokiak hartzea. Horren barruan sartzen dira segurtasuneko teknologia aurreratuak garatzea eta datuak eta pribatutasuna babesteko neurriak ezartzea. Garrantzitsua da, halaber, pertsonak informatuta egotea, izan ditzaketen arriskuez jabetzea eta beren burua nola babestu jakitea.
Bestalde, aurreko galderan adierazi bezala, etika eta araudi kontzeptuak izango dira gakoa. Adimen artifiziala, beste edozein teknologia bezala, oso helburu desberdinetarako erabil daiteke, eta kontzientziazio eta babes ildoak izan behar ditugu martxan. Zibersegurtasuna funtsezko elementua da eremu horietan. Atzera begiratzen badugu, urte asko igaro dira online jarduerak arautu behar zirela konturatzen hasi zirenetik sarean eskubideak bermatuko dituzten mekanismoak ezarri diren arte.
Hala ere, adimen artifizialarekin askoz azkarrago ari da aurrera egiten. Une honetan, Algoritmoaren Gardentasunerako Europako Zentroa edo Estatuko homologoa bezalako agentziak eratzen ari dira, teknologia horiek behar bezala erabiltzen direla zaintzeko. Gainera, lege-esparruak sortzen ari dira, hala nola AI Act, adimen artifiziala duten sistemei eman dakizkiekeen aplikazioak arautzen dituena.
Azkenik, adimen artifizialari aplikatutako etikak garrantzi handia hartu du sistemen diseinuan, eta zati arautzailea osatzen du.
BAICera eta zuregana itzuliz, zuzendari nagusi gisa, zein helburu ezarri dituzu?
Helburuak oso lerrokatuta daude hasieran planteatzen nituen ardatzekin. Behatokiaren ardatzaren barruan dagoen ekimen nagusietako bat adimen artifizialaren arloan ditugun gaitasunak ezagutzea izango da, egoerari eta adierazleei buruzko txosten batekin, nola gauden, nor garen eta lehentasunez eman beharreko hurrengo urratsak zeintzuk diren jakiteko. Guretzat funtsezkoa da hazten joatea eta elkartu nahi duten bazkide guztiei lekua egitea. Horretarako, hain zuzen ere, bazkidearen bulegoa jarri dugu martxan. Bestalde, gaitasunak ezagututa eta eraikiko dugun ekosistema hori edukita, gure nazioarteko posizionamendua landuko dugu. Hori edukita, hurrengo urratsak hauek izango dira: bete behar ditugun gaitasunak eta talentua lantzen joatea, gure datuen estrategia moldatzen joatea, erabilera-kasuak eta proiektuak sortzea, eta, jakina, adimen artifizialaren erabilera etikoa eta arduratsua zein den zabaltzea eta jakinaraztea. Erronka zoragarria dugu aurretik, aplikagarritasunera eta gure industriaren balioa sortzera bideratuta.
Amaitzeko, onena opa dizugu eta eskerrak eman nahi dizkizugu eskaini diguzun denboragatik. Azken galdera bat: zer oroitzapen gordetzen dituzu Deustuko Unibertsitateko ikasgeletan igarotako denboraz?
MBA Executive-ko etapa izan zen, zalantzarik gabe, maitasunik handienaz gogoratzen dudana. Urte eta erdi oso bizia, enpresa-munduaren ikuspegi askoz osoagoa izaten lagundu zidana. Asko ikasi nuen ikaskideekin esperientziak partekatuz; azkenean lagun on bihurtu ziren niretzat. Saio bakoitzak negozioaren gai bat jorratzen zuen, bata bestearen osagarriak: estrategia, marketina, finantzak, eragiketak, berrikuntza, komunikazioa, lidergoa… Gure errealitatera oso lotutako saio eta edukiekin, kasu praktikoekin eta benetako esperientziekin. Irakasle taldea ere bikaina, gai bakoitzean adituak zirenak eta, kasu askotan, ibilbide profesional interesgarria zutenak. Zalantzarik gabe, MBAren oroitzapen bikainak eta ikaskuntza handiak ditut Deustun, eta oso gomendagarria da ibilbide profesionalean beste urrats bat eman nahi dutenentzat.
