Uste dut ezaugarri horiek guztiak Deustuko Unibertsitatearen identitatean inprimatuta daudela, eta korridoreetan zehar ibiltzean ikus ditzakegula. Atea ireki eta nabaritzea zentzu solidario horrek nola inguratzen zaituen eta laguntzen dizun erraza da hemen. Asko gustatzen zait sentimendu hori izatea Unibertsitatean sartzen naizen bakoitzean, eta etorkizunean mantentzea nahi dut.
2020ko urriaren 28an, Andrea Khalfaouik Claves para la convivencia intercultural en educación infantil izeneko doktore tesia defendatu zuen. Ezer baino lehen, zorionak zure doktoregoagatik.
Esan liteke zure karrera akademiko eta profesional bikainaren xede den horretatik asko duen emakumea zarela. Benetako arragoa da, eta kulturartekotasunak – hainbat kultura minoritariok (amazigha, erromania, euskalduna), hezkuntzarako grinak, elkarrizketak eta militantzia feministak elkarri eragiten diote. Zer suposatu du zuretzat elementu desberdinak elkartzeak? Nola ikusten duzu elementu horiek elkarren artean duten eragina?
Ulertu nuen elementuen elkarketa hori faktoreak (familia, testuingurua eta zentzua) biderkatzearen emaitza dela, Bartzelonako Unibertsitateko Soziologiako katedradun Ramón Flechak opari gisa gogoratuko dudan elkarrizketa oso berezi batean ikusarazi zidanean. Elkarrizketa horrek askatu egin ninduen, eta berretsi egin zidan erabaki egin dezakegula nor garen, norantz joan nahi dugun eta bide hori norekin partekatuko dugun. Horrela ulertu nuen amona ijitoa, aita amazigh izatea eta euskaldun sentitzea ez dela posible bakarrik, zorte handia baizik. Hamarkadetan egindako ikerketek agerian uzten dute elkarrekintza funtsezkoa dela giza garapenean eta ikaskuntzan, baina, gainera, ditugun interakzioen emaitza garela modu kontzientean esperimentatzen duzunean, zoragarria da. Zorionez, aukeratu ahal izango dugu zeintzuk ditugun, zeintzuk elikatzen dizkiguten sentimendurik onenak eta zeintzuk ez. Ideia hori funtsezkoa da hezkuntzarako ere, gizarte askeagoa, justuagoa eta kohesionatuagoa nahi badugu.
Alde horretatik, 2016az geroztik buru belarri ari zara ikerketak egiten hainbat arlotan: haur hezkuntza, inklusioa – migratzaile, emakume, dibertsitate funtzionalak dituzten pertsona, presoak eta abar- romà populazioa, hezkuntza dialogikoa, kultura aniztasuna. Noiz, nola eta zergatik erabaki zenuen zientifikoki gai horietara dedikatzea?
Haur Hezkuntza ikastea erabaki nuenean, bizitzako lehen urteek – eta, beraz, haur hezkuntzak – etorkizuneko garapenerako eta ikaskuntzarako oinarriak ezartzen dituztelako uste sendoa nuen. Hezkuntza ikerketatik, konpromiso hori areagotu egiten da, eta esparru zabalago eta sakonago batetik hartzen da. Hezkuntza arloko zientzialariek lan egiten dute gehiago eta hobeto ikastea errazten duten gakoak ezagutzera emateko, eta hezkuntzan arrakasta lortzea ahalbidetzen dute, arrakasta hori sustatzen laguntzen duten eta laguntzen ez duten elementuak zein diren erakusten duten ebidentzia zientifikoak emanez. Ikasgela batean sartzen zarenean, egokiena da bertan gertatzen den guztiak berme zientifikoa izatea, eta, beraz, haur guztiek ahalik eta hezkuntza onena izatea. Ospitale batera sartzen bagara, gauza bera nahi dugu: gurekin ez esperimentatzea eta ahalik eta ondoen sendatzen lagunduko digula dakigun guztia aplikatzea. Hori bermatzea bereziki garrantzitsua da testuinguru ahulenetan, hala nola gutxiengo etnikoetako ikasleekin edo bazterketa arriskuan daudenekin. Azken finean, guztiok nahi dugu onena gure haurrentzat, baita egoera ahulenetatik abiatzen diren familientzat ere. Hezkuntzan ezagutza zientifikoan aurrera egitea haur guztiek, jatorria edo egoera edozein dela ere, nahi bezain gora iristea ahalbidetuko dien hezkuntza arrakasta lortzeko ametsa lortzen laguntzeko modua da. Nire kasuan, familia apal batetik etorrita, zientzia eta giza bikaintasuneko testuinguru batek doktoretza egitea eta kalifikazio gorena lortzea ahalbidetu du. Beraz, egin dezakedan gutxienekoa da lan egitea gero eta testuinguru dialogiko, berdintasunezko eta bikain gehiago egon daitezen.
Zein dira zure ikerketen ondorio nagusiak?
Tesia nazioartean finkatuta dagoen ikerketa ildo baten barrukoa da, eta ikaskuntza ingurune interaktiboen inpaktua eta talde ahulen sustapena eta inklusioa aztertzen ditu. Tesiaren ondorioek baieztatzen dute, alde batetik, kulturalki askotarikoak diren testuinguruetan elkarbizitza bikaina izan daitekeela ebidentzia zientifikoetan oinarrituz gero. Hau da, haur hezkuntzako gelak haurren artean berdintasunezko eta kalitatezko elkarrekintzak bermatzen dituzten espazioetan antolatzen badira, haurrek elkarri laguntzen diote etengabe, eta horrek ikasgelako giro positiboa sustatzen du. Bestalde, eskolaren eta familia zaurgarrienen arteko interakzioen ezaugarriak identifikatzen ditugu; izan ere, familia horiek modu eraginkorrean parte hartzea errazten dute, eta, beraz, eskola giro positiboan laguntzen dute. Berdintasunezko elkarrizketa, konfiantzan oinarritutako harremanak eta guztiontzako ahalik eta hezkuntza onena eskaintzeko helburu partekatua hiru zutabe dira eskolaren eta ijito eta migratzaile familien arteko elkarrekintzetan. Emaitza horiek sarbide irekian argitaratuta daude inpaktu-aldizkari zientifikoetan, hala nola European Early Childhood Education Research Journal, Early Childhood Education Journal edo Social Sciences aldizkarietan, eta hasierako urteetatik eskola bizikidetzari buruzko nazioarteko eztabaidan laguntzen ari dira testuinguru multikulturaletan. Bereziki, ideia bat indartuta, gatazkarik gabeko hezkuntza esparrua sortu eta mantendu ahal dela, baita egoerarik ahuleneko testuinguruetan ere.
Zer gomendio emango zenieke Deustuko Unibertsitateko Alumniei inklusioa – espektro osoan – eta aniztasuna egoki tratatzeko?
Inklusioa eta dibertsitatea bezalako gaiei heltzeko orduan segurtasun handia ematen duen gako bat da haien praktikak gizartean eragina duten ebidentzia zientifikoetan oinarritzea. Hau da, nazioarteko komunitate zientifikoak funtzionatzen duela frogatu duena inplikatuta dauden testuinguruetara transferitzea. Maila pertsonalago batean, esango nizueke aurreiritzien pisuarekin ezin dela oso urrutira iritsi, eta inklusioak pertsonengana hurbiltzea eta ezagutzea eskatzen duela; elkarrizketak errespetutik eta berdintasunetik abiatzea esan nahi du. Horrela heltzen da inoiz amestutako horizonteetara, eta, gainera, paisaiaz gehiago gozatzen da.
Amaitzeko, eta elkarrizketagatik eskerrak emanik, kontatuko zeniguke zer oroitzapen gordetzen dituzun Deustuko Unibertsitatean doktoretza egiten emandako urteez?
Gogoan dut jauregi batean sartzen nintzela sentitu nuela Rocio García Carrión andrea (World Education Research Associationeko egungo idazkari nagusia) ezagutzera etorri nintzen lehen aldian. Zorte handia izan dut nire tesia zuzendu duelako, Lourdes Villardón Gallego doktorearekin batera. Gogoan dut ikerketa ildo posibleei buruz hitz egiteko eta doktoregoaren abenturari ekiteko geratu ginela. Lehen egunetik sentitu dut lagun egiteko sentimendua, dedikazioa, ikerketa zintzo baten aldeko konpromisoa, eragin zientifiko eta sozial handienekoa, nirekin dut sentimendu hori bere bulegoan, DAR 1 bis bulegoan, elkarrizketa izan genuen lehen egunetik. Askotan gogoratzen dut une hori, 2017ko otsaila-martxoa, nire bizitzako inflexio puntu modura. Ibilbide honen errepasoa egiten dudan bakoitzean, pentsatzen dut nire bizitzako urterik onenak izan direla (hala izaten jarraitzen dute!). Memorian oso grabatuta daukat begirada hura, batasunaren, ekintza solidarioaren eta pertsonen bizitza hobetzeko konpromisoaren begirada eraldatzailea, hain koherentea Deustuko Unibertsitatearen funtsarekin eta bere lemarekin, “Transforming our world together”.
Asko gogoratzen ditut Javier Lopez Aríztegui jaunaren hitzak, ongietorri egunean, 2018ko urtarrilean, gehien behar duenarekin atseginagoak izatearen zentzua partekatu zuenean. Hala sentitu dut, baita ere, administrazioko pertsonen (DEIKERreko Izaskun Urien, Garbiñe Zurikaldai eta Inge Zabaleta ) lan egiteko moduan. Uste dut ezaugarri horiek guztiak Deustuko Unibertsitatearen identitatean inprimatuta daudela, eta korridoreetan zehar ibiltzean ikus ditzakegula. Atea irekitzea eta zentzu guztiz solidario hori nola inguratzen eta laguntzen dizun nabaritzea erraza da hemen. Asko gustatzen zait sentimendu hori izatea Unibertsitatean sartzen naizen bakoitzean, eta asko gustatuko zait etorkizunean mantentzea.
