Arantza Echaniz
Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko irakaslea – Deustuko Unibertsitatea.
Ekonomia eta Enpresen Zuzendaritzako doktorea. 01. Prom.
Abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna ospatzen da, Nazio Batuen Batzar Nagusiak 1948ko abenduaren 10ean onartu eta aldarrikatutako Adierazpen Unibertsalaren oroimenez. Adierazpen horrek, Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunarekin eta Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Nazioarteko Itunarekin batera, Giza Eskubideen Nazioarteko Gutuna osatzen du. Gutun hau berresten duten gobernuek konpromisoa hartzen dute bertan jasota dagoena errespetatzeko (herritarren eskubideen gozamenean ez oztopatzeko), babesteko (pertsonak eta taldeak oinarrizko eskubideen urraketetatik babesteko) eta betetzeko (pertsona guztiek eskubide horietaz gozatu ahal izateko neurriak hartzeko). Era berean, norbanako orok ditu oinarrizko eskubide horiek, eta, aldi berean, gainerako pertsonen eskubideak defendatu eta errespetatu behar ditu. Eskubide guztiek betebeharrak dakartzate, moneta beraren bi aldeak dira.
Bigarren Mundu Gerraren ondoren egin zen Adierazpen Unibertsalaren idazketan, heriotzaren eta suntsipenaren ondoriozko hunkipen egoera batean, munduko eskualde guztietako ordezkariek parte hartu zuten. Bilera horretan, bizikidetza ona eta bizitza ona izateko oinarri diren oinarrizko hogeita hamar eskubideak jasotzen dira. Hortik aurrera, oinarrizko eskubide horiek garatu eta zabaltzen dituzten hitzarmen, konbentzio eta protokolo batzuk onartzen dira.
Giza eskubideen arloko legeria osoaren oinarria giza duintasuna da, “gizaki guztiok subjektu indibidual eta sozial gisa baloratuak izateko dugun eskubidea, gure ezaugarri bereziekin, pertsona fisiko izate hutsagatik” (ACNUR). Duintasuna ez zaigu ematen, baizik eta gizakiaren ezaugarria da, sortzen denetik hiltzen den arte. Horregatik dira giza eskubideak unibertsalak (pertsona guztiek dute eskubide bera horietaz gozatzeko), besterenezinak (ezin dira ezabatu edo mugatu, egoera berezi eta bermedunetan izan ezik), bidezkoak eta ez-diskriminatzaileak (pertsona guztien eskubideak bermatzeko oinarrizko printzipioa). Volker Türkek, Giza Eskubideen aldeko Nazio Batuen goi-komisarioak, adierazten duen bezala: “Zalantzarik gabe, giza eskubideen unibertsaltasuna eta zatiezintasuna berreskuratu behar ditugu, eta mundu osoko gazteak motibatuko dituen energia berria aurkitu nehar dugu”.
Adierazpen unibertsalaren aldarrikapenaren ondoren jaio eta hazi garenok ez gara beti ohartzen horrek izan zuen garrantziaz eta aurrerapenaz. Zalantzarik gabe, horren aurreko eta ondorengo egoera daude, eta gizateriak ezin dio uko egin bertan jasota dagoen guztia lortzeko borrokari. Askotan, giza eskubideen urraketetan jartzen dugu begirada, munduko bazter guztietan errealitate bihurtzeko falta den horretan, eskubideen hauskortasunean. Baina ezin dugu ahaztu konkistatutakoa eta aurrera egiteko aukera. Ezin diogu errealitate bihurtzeko utopiari uko egin.
2015ean, NBEk Garapen Jasangarriari buruzko 2030 Agenda onartu zuen. 17 helburuk (GJH) osatzen dute, eta “ekintzarako dei unibertsala egiten dute pobreziari amaiera emateko, planeta babesteko eta mundu osoko pertsonen bizitzak eta perspektibak hobetzeko”. Maila guztietako gobernuak eta erakunde publikoak, gizarte-erakundeak, sektore pribatua eta, oro har, Iparraldeko eta Hegoaldeko pertsona guztiak GJHak lortzen laguntzera deituak gaude. Denok dugu konpromisoa planetarekin eta planeta partekatzen dugun eta partekatuko dugun pertsonekin. Aldaketa gutariko bakoitzarengatik hasten da. Mundua salbatzeko alferren gidak dioen bezala: “Munduko gizaki guzti-guztiak, baita axolagabeenak eta nagienak ere, irtenbidearen parte dira. Zorionez, oso gauza errazak sar ditzakegu gure errutinan, eta denok egiten baditugu, aldaketa fisiko handiak lortuko ditugu”. GJHei laguntzea bide egokia da pertsona guztientzako eskubide guztiak lortzeko bidean aurrera egiteko.
Irudiak
Azala: Image by Freepik – Top view on paper style community on map
1. argazkia: Gordon Johnson en Pixabay
2. argazkia: Iturria: Giza Eskubideen aldeko Nazio Batuen goi-komisarioaren bulegoa. Mapa interaktiboan ikusteko: https://indicators.ohchr.org/
3. argazkia: Image by Freepik – Close up people protesting together
