Lehenik eta behin, huts egiteko eta porrot egiteko beldurra galtzeko, norberaren garapenaren eta ikaskuntzaren parte izatea ahalbidetzen baitu (…) Turismoaren sektore desberdinak ukitu behar izan ditut, duela sei bat urte konturatu arte nire pasioa, bidaiak, profesionalki ere zoriontsu egiten nautela.
Deustuko ikasgeletatik mundua arakatzera: zerk bultzatu zintuen turismoaren eta bidaien sektorean sartzera? Izan zenuen erabakia markatu zizun unibertsitateko esperientziarik?
Familian, bidaia eta abentura ingurune batean hazi naiz, eta beti animatu naute mundua esploratzera eta deskubritzera, bere alderdi guztietan. Nire gurasoek bidaiatu ez ezik, lur orotako ibilgailuetan ibilbideak egiten zituzten Mendebaldeko Afrikan, Saharan eta Magreben zehar; eta 70, 80 eta 90eko hamarkadetan ez zebiltzan ohiko bidaien eremu ezagunetan; munduko eremu eta herrialdeak esploratzen zituzten. Hona hemen adibide batzuk: Txinako Errepublika, Tibet, SESB, Bielorrusia, Ukraina, Peshawar ingurua edo Txernobyl. Unibertsitateko esperientzia gisa, esango nuke karrerako urteetan etengabe bidaiatzeko bizimodu hori izatea izan zela lagundu zidana, ikasgaiak egiten nituen bitartean denbora, lana eta aukera izaten bainuen. Orain bidaietako gidari naiz, eta etengabe ikasten dut helmugei, trebetasunei, historiari, antropologiari, arkeologiari edo faunari buruz, bai neure kontura, bai ikastaro eta ziurtagirien bidez.
Eskualde subpolarrak helmuga turistiko benetan apartak dira. Bidaiari gisa, zer aurki dezakegu toki horietan?
Eskualde artikoetako eta subpolarretako helmugek alde nabarmena dute urteko urtaroen artean; beraz, hori oso kontuan hartuko dugu leku horiek bisitatzea aztertzeko unean. Neguan, urri/azarotik eta apirila bitartean, hainbat aktibitate egin ahal izango ditugu: aurora borealak ikusi, elur eta izotzetako jarduerak, elur-orein biltzeak, elur-motorretako txangoak, lera-tiroa txakurrekin, itsas eta lehorreko fauna ikusi. Adibidez, zetazeoak kostaldean edo uharteetan: fokak, mortsak, itsas hegaztiak edo hartz polarra Svalvard/Jan Mayen edo Groenlandian. Idi musketaduna, altzeak, azeriak, elur eperrak, erbi artikoak, katamotzak, basoilarrak, otsoak edo jatunak. Animalia horiek guztiak tundrakoak eta eskualde subpolarretakoak dira. Inguru horietan, batetik, ibai eta aintzira izoztuak eta baso zuri amaigabeak eta, bestetik, fiordo sakonak, glaziarrak, icebergak eta paisaia bolkaniko beltzak izango ditugu ikusgai, elurrarekin kontrastean.
Bidaia eta espedizioen gidari gisa duzun esperientziatik abiatuta, badago eskakizun edo baldintza berezirik hain muturreko tenperaturak dituzten lekuetara bidaia bat egiteko?
Lehenengo eta behin, leku horiek nolakoak diren definitzen dugu, tenperatura, hezetasun eta prezipitazio maila oso altua eta oso baxua duten, baita isolamendu baldintzak, baliabide falta edo ingurunearen areriotasuna ere. Muturreko tenperatura hotzetarako, geruza-sistema da garrantzitsuena, arropen eta gure gorputzaren artean beroa eta transpirazioa trukatzea ahalbidetzen baitu, eta, aldi berean, beroa galtzea saihesten duen isolamendua gertatzea. Finlandiako Laponian hotzerako janzten irakatsi zidaten: jantzi termiko zabalak edukitzea beroari eusteko eraginkorrena dela ikasi nuen, eta oinak bero mantentzeko, zero azpiko hogei graduko tenperatura konstanteetan, bi galtzerdi geruza, poliesterdun kotoizkoa, bata eta artilezkoa, bigarrena (oinarekin kontaktuan eraman ezin daitekeena), eraman behar direla, oro har, aireak zirkulatu ahal izateko lekua duen oinetakoetan. Adibide bat besterik ez da, gure klima dela eta, hotzerako zergatik ez dakigun nola jantzi. Eskualde subpolarretan lan egiten dudanean, ez dut nire janzkera aldatzen arrazoi praktiko batengatik; horregatik, neguan eskualde subpolarretako herrialdeetara bidaiatzea gomendatzen diot pertsona orori, modaren gainetik janzteko modu praktiko hori hartzen badu.
PANGEAko bidaia-aholkulari gisa, Laponia, Islandia, Maroko edo Mexiko bezalako helmugei buruzko ezagutzak partekatu dituzu bidaiarientzako hitzaldietan. Zerk inspiratzen zaitu esperientzia horiek beste bidaiari batzuekin diseinatzen eta partekatzen?
Hainbat helmugatan aditua den bidaia-aholkulari izanik, une berezia da bezeroak buruan duen bidaia ezagutzeko eta itxaropenak nola bete eta hobetu imajinatzeko. Nire inspirazioa bi iturritatik sortzen da: helmuga ezagutzetik eta nik neuk bizi ondoren bisitariari eman diezazkiokedan bizipenetatik. Nire ustez, bi faktore horiek funtsezkoak dira helmuga bat nolakoa den benetan transmititu ahal izateko. Lanaldi osoko gidari naizenez, gaur egun nire etorkizuneko bidaia eta espedizio agentziaren bizkarrezurra izango diren bidaia esperientzia batzuk diseinatzen ari naiz. Pangean egin dudan ibilbidea erabakigarria izan da bidaiak diseinatzeko eta antolatzeko gaitasunak garatzeko orduan.
Digitalizazioarekin, turismoa nola diseinatu eta esperimentatzen den birdefinituta, nola egokitzen dituzu zure estrategiak bidaiariei benetako esperientzia pertsonalizatuak eskaintzeko?
Oso gai zehatz baten inguruko erantzuna emango dizut, jakitun baikara turismoaren eta teknologiaren artean dagoen harremana estua dela. Bidaia-gidaria naizen aldetik, ezagutzak eta trebetasunak transmititzen ditut, eta bidaiarientzako esperientziarik onenak lortzen saiatzen naiz. Adimen artifizialak ia guztiari eragiten dion eta haren ondorioak eta inplikazioak zalantzan jartzen diren historiaren une honetan, esan dezakegu bidaia-gidari batek helmugan eskaintzen duenari dagokionez, AAk ez duela inolako eraginik. Bidaiariei irakastea, nola egin sua suharriekin elurraren gainean, nola eraman txakurren lerak egunsentian eta nola egin zeharkaldiak oihanetan, basoetan, basamortuetan eta eskualde subpolarretan barrena, pertsona fisikoari dagokiona da, eta gaur egun teknologiak eta AAk hain kaltetuta duten giza alderdiaz gozatzeko aukera ematen du. Nire ustez, garrantzitsua da bidaietako giza alderdi hori ez ahaztea, eta baita ilunabar batez gozatzea edo beste kultura batzuekin elkarreraginean aritzea ere, kamerarik eta sare sozialik gabe.
Hari beretik, askotan parte hartu dut bidaiak diseinatzean eta antolatzean AAren erabilerari buruzko elkarrizketetan. Hemen garrantzitsua da gogoratzea hura erabiltzea profesionalentzako tresna bat izan beharko litzatekeela, eta ezer gutxirako balio digu AA bati helmuga bati buruz zerbait galdetzeak, ezin badugu hura ezagututa kontrastatu. Egia esan, batzuetan bilaketa-denbora asko aurrezten du, hainbeste kostatuko litzaigukeen aukera guztietara iritsi ahal izateko, baina ez du ezertarako balio Afrikako bi punturen arteko errepideko ibilbide baterako aukerak emateko eskatzen badiogu, eta ez du kontuan hartzen, adibidez, presarik gabeko (eta garraioko) bizi-erritmoa, suajili hizkuntzako Pole Pole terminoak hain ondo jasotzen duena.
Ingurumeneko eraginaz gero eta kontzienteago den mundu honetan, nola txertatzen dituzu praktika jasangarriak zure lanean eta zer garrantzi ematen diozu turismo arduratsuari?
Nire lanean, bi gai horien fokua ingurumenaren alderdian eta antropologiaren eta kulturaren alderdian oinarritzen da. Freelance izanik, nire balioekin bat datozen enpresekin lan egiten dut, turismo arduratsua eta ingurumen praktika jasangarriak sustatzen dituzten enpresekin lan egitea aukeratzen dut. Gidari gisa, bidaiariei transmititzen dizkiet, historia kontatzen dudanean, azalpenak ematen ditudanean edo aire zabaleko jarduerak egiten ditugunean. Norvegian eta Islandian lan egiten dudaneko adibide bat jarriko dut: zergatik ez dugu bale-haragiaren kontsumoa sustatu behar? Izan ere, tokiko biztanleek kontsumitzen ez duten produktu bat da, eta kalteak eragiten dizkie ehizatutako espezieen populazioaren biziraupenari dagokionez.
Turismoaren erabiltzaile naizen aldetik, maila pertsonalean profesionalean aplikatzen ditudan baldintza berak aplikatzen ditut, eta helmuga berri bat bisitatzen dudanean turismo arduratsua praktikatzen dut egiten ditudan esperientzietan, enpresei eskatzen dizkiedan zerbitzuetan edo jardueretan. Uste dut turismoko profesional gisa koherentziaz jokatu behar dugula gai horren inguruan.
Baduzu helmuga edo proiekturik etorkizunean bereziki poza emango lizukeenik eta orain gurekin partekatu ahal izango zenukeenik?
Abuztuan eta irailean taldeak gidatuko ditut Norvegiako eta Islandiako fiordoetan, eta irailean eta urrian ikastaro bat egingo dut Lleidan eta Andorran, natura eta biziraupen gidaren Europako WG1 ziurtagiria lortzeko. Azaroan Laponia Finlandiarrera itzuliko naiz berriro neguan tokiko gidari gisa lan egiteko, eta martxoan hasiko da datozen bi urteetako nire abentura handia antipodetan, Zeelanda Berrian, non gidari gisa lan egingo dudan eta Ozeania esploratuko dudan.
Zer aholku emango zenieke etorkizuneko turismoko profesionalei hain dinamikoa den sektore horretan nabarmentzeko eta haien bidea aurkitzeko?
Lehenik eta behin, huts egiteko eta porrot egiteko beldurra galtzeko, norberaren garapenaren eta ikaskuntzaren parte izatea ahalbidetzen baitu. Turismoaren sektore desberdinak ukitu behar izan ditut, duela sei bat urte konturatu arte nire pasioa, bidaiak, profesionalki ere zoriontsu egiten nautela. Era berean, Basoko etxolen ekintzailetza-proiektuan porrot egin izanak, azken urteotan hainbat herrialdetako ekimen eta proiektuetan lan egitera eta laguntzera bideratu nau, muga bakarrak geuk jartzen ditugula jakinda. Turismoaren sektorean bide profesionala aurkitzea frustragarria izan daiteke pertsona batzuentzat; nik duela urte batzuk ikusi nuen neure burua puntu horretan, eta nire hausnarketaren ondoren ikusi dut, zenbat eta gehiago, eta zenbat eta era desberdinagoan gauzak egiteari ekin, orduan eta errazago aurkituko dugula bide hori.
Amaitzeko, nola eragin du Deustuko Unibertsitatean jaso duzun prestakuntzak turismoaren ikuspegi profesionalean? Zer esan nahi du zuretzat Deustoko ikasle ohien sareko kide izateak?
Turismoaren adar eta sektore ezberdinetako irakasgaietan egindako ibilbideak horietako bakoitza profesionalki arakatzera bultzatu ninduen. Bidaia-agentziak (Pangea), jatetxeak (Azurmendi), hotelak (Barceló), ekitaldiak, itsas bidaiak, turismoko marketinak, produktu eta ibilbideen diseinuak (Youtrip, FITURen aurkeztua), turismo-ostatuen kudeaketak, basoko etxolen inguruko start up baten sorrerak eta, jakina, bidaien eta espedizioen gidaritzak, nire lanbideko pasioak eta egungo lanak.
Bitxia bada ere, Deustuko Unibertsitateko Alumniko kide izateak eta sare honetako pertsonekin dudan harremanak lotura profesional eta pertsonal bera izan dute, eta gaur egun munduko hainbat leku hartzen dituen ingurune berezia da. Beti esaten dugu “nire karrerako onena” Mexikotik Australiaraino, eta oso talde berezia osatzen dugu. Gainera, ikasle ohien komunitate horrek batzuetan harritu egiten zaitu ekitaldietan, bileretan edo are lanetan ere ikasle ohi diren pertsonekin bat egiten dugunean.
Argazkiak: instagram.com/jonaristin
