… niri karrerak balioak eman zizkidan. Berehala ulertzen duzu etika pertsonal eta profesionalaren garrantzia, zer dagoen ondo eta zer ez. Bizitzan askotan aplikatu behar duzu zentzuna. Eta uste dut Zuzenbideak, batez ere, bizitzan pentsatzeko modu oso baliagarria ematen dizula. Pentsatzen laguntzen dizu.
Deusto Alumnik antolatuta, ekainaren 18an NOW topaketen beste edizio bat antolatu zen Madrilgo Voxel School Arte Digitalen Zentroan, oraingoan Sergio Ezama, Netflixeko Giza Baliabideen zuzendariarekin.
Ekitaldian, Ezamaz gain, Gema Tomás, Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko dekanoak, José Cuesta eta José Antonio Rodríguez, Voxel Schooleko sortzailekide eta zuzendari nagusiak eta Negozio Garapeneko zuzendariak, hurrenez hurren, parte hartu zuten.
Dekanoak eta zuzendari nagusiak ongietorriko hitz labur batzuk egin zizkieten bertaratutakoei, eta bide eman zioten azken urtean ikastetxeko ikasleen ohiko lanaren proiekzioari — Student Showreel — . Ondoren, Sergio Ezama eta José Antonio Rodríguez izan zituzten alboan.
G.T. Iraganeko galderak egin behar dizkizut. Zuzenbide Fakultateko ikasle izan zinen. Bilbokoa zara, Deustu auzoan jaioa, unibertsitatetik gertu… Zergatik ikasi zenuen Zuzenbidea?
S.E. Lehenik eta behin, eskerrik asko gonbidapenagatik, eskerrak etorri zaretenoi eta zuen denborako ordu bat niri eskaintzeagatik eta, bide batez, oso polita reela! Norbaitek parte hartu badu, izugarri gustatu zait.
Zergatik Zuzenbidea? Ez daukat ideiarik ere. BBB eta UBI egin nituen zientzien adarrean. Bukatu eta karrera aukeratzean, uste dut orduan ez ginela hain prestatuak irteten gure bokazioak norantz bideratzen gintuen ulertzeko. Ingeniaritzak oso zailak iruditzen zitzaizkidan. Ezagunak nituen horretan, ni baino zaharragoak, ikasle onak, baina gero beti sufritzen zuten ingeniaritzetan. Ekonomia zen beti erabakirik errazena, baina etxean jada hartuta zegoen: nire anaia nagusiena La Comercialen zegoen, eta bigarrena Sarrikon. Orduan pentsatu nuen zerbait desberdina egin behar nuela. Eta Zuzenbidea ondo iruditzen zitzaidan, etxetik gertu nengoen, Fakultateak ospe handia zuen eta nire bi lagun matrikulatzeko zeuden. Horrela erabaki nuen, askoz gehiago jakin gabe.
G.T. Arrasto handia utzi zizun? Gogoratzen duzu zerbait? Urte hauetan burura etorri zaizun zerbait?
S.E. Orain, adinarekin, estimatzen ditut izan nituen irakasleak. Agian garai hartan ez duzu preziatzen. Oso gogoan dut Areitio irakaslea, Zuzenbide Naturala ematen zigun lehenengo mailan. Churruca irakaslea, Erromatar Zuzenbidea ematen ziguna. Zibileko edozein, baina beharbada Ricardo de Ángel gehiago. Mario Fernández, Nazioarteko Zuzenbideko irakaslea, bosgarrenean. Zorrilla, Lan Zuzenbidekoa. Geroago, bizitzari eta lanari buruz gehiago dakizunean, profesionalak eta lehen mailako pertsonak zirela konturatzen zara. Hori oso gogoan dut. Bestalde, niri karrerak balioak eman zizkidan. Berehala ulertzen duzu etika pertsonalaren eta profesionalaren garrantzia, zer dagoen ondo eta zer ez. Bizitzan askotan aplikatu behar duzu zentzuna. Eta uste dut Zuzenbideak, batez ere, bizitzan oso baliagarria den pentsatzeko modua ematen dizula. Pentsatzen laguntzen dizu. Hori beti eraman dut nirekin.
G.T. Abokatutzak tentatu zintuen? Praktika Juridikoko Eskola egin zenuen, baina ez zen derrigorrezkoa…
S.E. 94an lizentziatu nintzen. Hemen daudenetako asko, jaio gabe zeuden. 94an, Espainiako langabezia % 24-25ekoa zen. Gazteen artean, pentsatu ere ez dut egin nahi! Karrera amaitzen zenuen eta esaten zenuen “eta nik, orain, zer egingo dut?”. Abokatutzarako sarbidea, orduan, ez zegoen araututa: karrera amaitu, kolegiatu eta lan egin zenezakeen. Karrera amaitu nuenean banekien ezin nuela inola ere bezerorik eraman.
Arduragabekeria iruditzen zitzaidan. Orduan gehiago trebatzen saiatu nintzen eta beste askok egiten zutena egin nuen: Praktika Juridikoko Eskola egin eta bulego batean sartu, ezer kobratu gabe lanbidea ikasteko. Abokatu laguntzaile gisa, edo kasuak irakurtzen eta zekitenei epaitegira laguntzen. Uste dut horrela ikasten dela ia edozein lanbidetan… Orain, zorionez, abokatutzan dena arautuago dago. Horrela sartu nintzen bulego txiki batean, Allende Abogados-en, Lan Zuzenbideko gai asko zeramaten bulego batean. Horrek Lan Harremanen mundura eraman ninduen eta horrek Lan Arriskuen Prebentzioaren mundura. Garai hartan oso modan zegoen, Europar Batasuneko herrialdeak arlo horretako zuzentaraua aplikatzen ari zirelako, eta horrek, era berean, enpresaren mundura eraman ninduen, Ericsson-era. Hori izan zen Zuzenbide soil-soiletik enpresa mundura egin nuen urratsa eta, horren barruan, giza baliabideen barruan zegoen arlo batera. Eta hor geratu nintzen.
Kasualitate kontua izan zen. Lan Zuzenbideak harreman industrialarekin, negoziazio kolektiboekin eta laneko arriskuen prebentzioarekin lotutako gaietara eraman ninduen, baina arlo horiek guztiak giza baliabideen arloaren barruan daudenez, beste gauza batzuk ikusten hasi nintzen. Uste dut garai hartan giza baliabideen arloa ez zegoela oso profesionalizatuta. Konturatzen zinen lanbide hartan arrakasta handiagoa edo txikiagoa izan zenezakeen bizpahiru indargune bazenituen, etorkizun interesgarria izan zenezakeela, gutxienez Bilbao bezalako plaza batean abokatu izateko ikuspegiarekin konparatuta, toki bereziki lehiakorra zelako.
Gainera, Ericssonen sartu nintzen, Zamudioko Parke Teknologikoan, oso enpresa polita. Laurehun edo bostehun pertsona inguru ginen, denak oso gazteak, garai hartan oso modan zegoen telefono terminalen munduan, eta esperientzia horrek falta zitzaidan enpresa ikuspegia eman zidan, eta berehala erakarri ninduen bertan geratzeko.
G.T. Orduan egin zenuen Giza Baliabideetako programa.
S.E. Bai. Giza baliabideen zuzendaritzako programa Ericssonen nengoela egin nuen, haiei esker. Eta aurrerago, nire karreran, duela hamar urte, Harvardeko zuzendaritza orokorreko programa egin nuen, negozio bat ikuspegi finantzariotik eta estrategiatik kudeatzeko moduaren alde hori falta baitzitzaidan, eta horrek nire hasierako prestakuntzaren hutsunea osatu zuen.
Netflixi buruz hitz egiten duzun guztietan, pertsonaren garrantzia azpimarratzen duzu eta benetan garrantzitsua den zerbait dela esaten duzu. Jesuiten unibertsitateok ere bat egiten dugu pertsona ardatz hartzean. Zure ustez, zerbaitek lotu du zure unibertsitateko prestakuntza urte hauetan landu duzun esparruarekin?
S.E. Baliteke. Uste dut pertsona gisa garrantzitsuena zu nor zaren eta energiaz zerk betetzen zaituen jakitea dela. Azkenean, enpresa guztiak dira onak, norentzat diren kontuan hartuta. Netflix oso enpresa ona da, baina ez da mundu guztiarentzat, eta horrek ez du esan nahi enpresa txarra denik. Nor zaren eta zer lortu nahi duzun ondo jakiteak zure ikuspegi berekoak diren erakundeak aukeratzen laguntzen dizu. Agian Netflixen aurkitu dut leku bat nire karreraren puntu honetan oso identifikatuta sentitzen naizelako. Batez ere, pertsonak beren kabuz erabakiak hartzen dakiten helduak bezala tratatzeko filosofia, ez baitira prozesu, onarpen eta arau askoren azpian jarri behar, haurtzaindegian baleude bezala. Berrogeita hamar urtetik gora ditudan honetan, hau oso freskoa da. Zure lanbidean askatasun osoz jardun ahal izatea, baina zure ekintzen arduradun izanda.
G. T. Zentzu horretan, Netflix paradigma, giza baliabideen politika hori, Netflixen kultura dokumentuari begiratuta, Europako ikuspegi, agian, paternalistago batetik, atentzioa ematen diguten elementuak aurkitzen ditugu.
J.A.R. Netflixekin edo Netflixen lan egin duten pertsona ezagunek edo lagunek kontatu didatenaren arabera, atentzioa eman didan gauza bat da lan-elkarrizketetan egiten duzuen lehen galderetako bat, agurren ondorengo lehena ez bada: “Ezagutzen dituzu Netflixen balioak, irakurri dituzu?” Eta ez da hiru lerroko asmoen adierazpen bat. Irizpideaz, eskuzabaltasunaz, ausardiaz, integritateaz, ekimenaz, grinaz, etab. hitz egiten da. Hau hamahiru mila pertsona baino gehiagoko enpresa batera eramateak ez dirudi erraza…
S.E. Zortea izan dugu. Urte askoko erakundeak, denborak aurrera egin ahala, zuzendaritza zikloetan, jatorrizko kulturaren alderdiak galtzen joaten dira pixkanaka. Gu oso enpresa gaztea gara, ez gara hogeita zazpi urtera iristen, eta Konpainiaren sortzailea, Reed Hastings, oraindik gure Zuzendaritza Kontseiluan esertzen da. Beraz, lidergoaren egonkortasunaren ikuspegitik, oso gogoan izan dugu. Bestalde, ziur gaude araurik gabe eta burokraziarik gabe lan egiteko gai izango garela soilik printzipioak edo balioak lideratzeko gai bagara. Horregatik da hain garrantzitsua gure kultura. Ez da beste enpresa batzuetan bezala: alde batetik, kultura eta, bestetik, Konpainia kudeatzeko moduari buruzko gainerako arauak. Guk ia ez dugu kudeaketa-araurik eta, beraz, erabakiak modu sendoan hartzeko dugun modu bakarra da ea denok begiratzen diegun eta bizi ditugun kultura-memo(rando)an esaten ditugun balioak. Horregatik, hautaketa-prozesu batean egiten dugun lehenengo gauza hautagaiari bidaltzea da, irakurtzeko eskatzea eta eztabaidatuko dugula esatea. Ez da hainbeste ideia bat inposatzeko, baizik eta hautagaia eroso sentitzeko esparru bat dela ziurtatzeko. Batzuetan gertatu izan zaigu inguru arautuagoetatik datorren jendea galtzea. “Nola egiten dut nire lana?”, galdetzen dute. “Zeuk ikusiko duzu! Badakizu nora iritsi behar den. Nagusia zara… ” Eta askatasun horretan bada jendea distiratzen duena eta hori maite duena, eta beste batzuek kolapsatu egiten dute. Horregatik azpimarratzen dugu hainbeste hautaketa prozesua eta erantzukizun handia duten pertsonak kontratatzea. Izan ere, askatasun eta anbiguotasun maila horrekin lan egitea agian ez da mundu guztiarentzat.
J.A.R. Ez da langile guztientzat, baina ezta zuzendari guztientzat ere. Edonork eman diezazukeena entzuteko gaitasuna izatea, agian denbora gutxi daraman eta “hau beste era batera egin daitekeela uste dut” esaten dizun norbaitena…
S.E. Baina hori da kultura. Adibide oso erreal bat jartzearren: joan den astelehenean memo(randum) kulturalaren bertsio berria argitaratu genuen, nolabaiteko garrantzia duen dokumentua, batez ere Estatu Batuetan. Argitaratu aurretik, Konpainia osoari zabaldu diogu. Nik gidatu dudan prozesua izan da eta hau esaten dut: “hau da, nola uste dugun bizi behar dela Netflixen kultura”. Hamahiru mila lagunekin partekatzen dut hodeian, testuaren iruzkinak egin ditzaten. Hilabetean zehar langileen mila eta bostehun iruzkin irakurri ditut, era guztietako iritziekin Netflilxen kulturak nolakoa izan behar duen azalduz. Batzuk oso onak, pentsarazi digutenak, eta, ondorioz, gauzak aldatu ditugu. Eta beste batzuk, agian ez hain onak eta sartu ez ditugunak, baina antolakuntzan arrakalak non dauden ikusten laguntzen digutenak. Gardentasun-maila hori, nahiz eta agian mingarria den bertatik pasatzen ari zarenean, oso beharrezkoa da honelako konpainiak ia araurik gabe kudeatzeko.
J.A.R. Ericssonen egon zinen, ondoren PepsiCon 20 urtez, Netflixera iritsi zinen arte. Konpainia hori teknologikoki lehen mailakoa da eta, gainera, entretenitzeko edukiak sortzen ditu, oso talentu desberdinetan oinarrituta. Negozio-motaren aldaketa horrek ez du erraza izan behar.
S.E. Ez da erraza. Pepsi Netflix baino konplexuagoa da. Beste eskala bat da. Pepsik 370.000 langile ditu munduko 200 herrialde eta lurraldetan, eta Netflixek 13.000 20-30 herrialdetan. Pepsik askoz negozio-eredu eta kategoria gehiago ditu. Netflix errazagoa da. Marka bat, emaitza-kontu bat eta balantze bat ditugu. Negozio hegemoniko bat dugu, telebistarako filmak egitea. Eta 2 edo 3 negozio txiki berri ditugu inkubatzen, haien artean jokoak. Hau ez da hain konplexua. Konplexutasuna Hollywood eta Silicon Valley bezalako grabitate-zentro ezberdinen arteko orekan dago. Silicon Valleyren munduan, programazioko ingeniari bati indarra ematen diona eta motibatzen duena oso desberdina da edukiaren zatian sortzaile batekin kudeatu behar denarekin alderatuta. Dualtasun horrek, hain garrantzitsua izanik, esango nuke Konpainiarentzat garrantzi berekoa izanik, egokitzeko denbora behar duela. Gainerakoan, guztiz berriak diren industria eta negozio batetik ikasi beharreko kultura kontua da. Konplexutasunik handiena egunean ikasteko orduak aurkitzea da; izan ere, lanera iritsi eta eguneroko lana egin behar duzu lehenengo egunetik, baina ez dakizu ezer. Eta orduan egin behar duzu gaueko txanda, industrian zer gertatzen den irakurtzeko, zure lehiakideak ezagutzeko, lehen ikusi ez duzun eduki pila bat ikusteko…
Eta, bestalde, industria mota hau gorabehera gehiagotara lotuago dago. Ni 2021eko irailean hasi nintzen. Urte horren amaieran pozik geunden akzioak historian izandako mailarik handienean zeudelako. 2022ko lehen hiruhilekoan, hamarkada batean lehen aldiz, milioi bat harpidedun gutxiago izan genituen, eta akzioa 690 dolarretik 168ra jaitsi zen. Ondoren “Netflixen zuzenketa” deitu zena oso gogorra izan zen. Nik lau hilabete neramatzan Konpainian, eta gauza asko berregituratu behar izan ziren, harpidetzaren ezarpena bizkortu behar izan zen iragarkiekin, jokoak sartu, antolaketan aldaketak egin, etab. Berria izanik irenstea kostatzen zaizkizun gauzak.
J.A.R. Hala ere, Netflixen deigarria da aldaketa-egoeretara azkar egokitzeko dagoen gaitasuna.
S.E. Konpainiaren DNAn dago. DVDak bidaltzen hasi zen, Blockbuster eta Walmarten eskuetan hiltzeko zorian egon zen. Bat-batean, Reed Hastingsi bururatu zitzaion ez zela eraginkorra DVDak bidaltzea, eta Internet hobeto zebilela ikusi zuen lehena izan zen. Konpainia aldatu egin zen. Iritsi zen momentu bat non estudio tradizionalek lotuta zegoen edukiak erosteko eta erabaki zuen estudio propioa muntatzea. Gazteengana ez zela ondo iristen hautematean, jolasak planteatu ziren. Orain jolasetarako estudio bat muntatzen ari gara. Konpainiak mentalitate hau du: berrikuntza ia serietik dator. Hori kontuan hartzen dugu kontratazio berriak egiten ditugunean ere: gaur egun dugun horretan oso eroso ez sentitzea azpimarratzen dugu, aldatu egingo baita. Industria eta gu aldatzen ari gara. Ikerketa tradizionalen, enpresa teknologikoen eta edukia kontsumitzeko moduaren arteko konbergentzia ekaitz perfektua da, eta oraindik ez dakigu zer izango den.
(…)
J.A.R. Azentuari buruzko zure post-a dut gogoan. AEBtik nola ikusten den talentu espainiarra.
S.E. Espainiako talentuak oso ondo funtzionatzen du. Munduan zehar Espainiako jendearekin edo Espainian trebatu direnekin topo egiten duzunean, normalean ondo doakie. Uste dut pertsona batzuk Espainian trebatu eta lan egiten dutela eta ez dutela bertatik atera nahi, hemen oso ondo bizi direlako. Oso aukera errespetagarria. Eta egia da, batzuetan, zure karreran egin nahi duzunaren arabera, zuk zeuk muga batzuk jartzen dizkiozula zeure buruari. Azentuaren historia ospetsua. Pepsin nengoenean eta Bartzelonatik Genevara joan nintzenean, Europako Egoitza Nagusian britainiarrak ziren nagusi. Hara iristean, nire azentu espainolarekin, batzuetan automugatu egiten zara eta pentsatzen duzu ez zarela jende hori bezain azkarra: “hain ondo komunikatzen dute”, zu egun osoan egongo zinateke haiei entzuten. Nazioarteko bilera global batera joan behar izan nuen 92 edo 93an, eta Pepsin oso autoritate handia zuen pertsona batek esan zidan: “Konpainiako munduko giza baliabideen arduraduna izateko, amerikar batek bezala hitz egin behar duzu, hau enpresa amerikarra delako eta hori garrantzitsua delako”. Etxera itzultzean, emazteari esan nion: “uste dut Konpainia honetatik joan egin behar dudala”. Ez nintzen gai ulertzeko hain konpainia global bat, hain pertsona globala eta hark zeukan autoritatea izanik, nola izan zitekeen kapaz norbaiti bere azentua aldatu behar zuela esateko. Niretzat azentua nire izaeraren parte bat da eta horretaz harro sentitu behar duzu. Nik ingelesez espainiar azentuarekin hitz egiten dut. Oso ondo ulertzen didate ingelesez oso ondo hitz egiten dudalako, baina espainola naizela igartzen zait. Une hartan eskatzea ez nuen ulertu eta, beti esaten dut, norbaitek pentsatzen badu hori arazo bat dela, ez dezala gehiegi pentsatu. Normalean zure buruan bakarrik egoten da.
Aholku ona. Uste dut oso garrantzitsua dela esaten duzuna. Jarrera horietan, nire ustez, konplexu asko dago, jarrera automugatzaileak eta karrera profesionala garatzea ahalbidetzen ez duten jarrerak, ez soilik azentu kontuak. Beste elementu batzuetara estrapolatu daiteke.
S.E. Nik beti esaten dut, azkenean, nork pentsatuko zukeen Deustuko mutil bat, Zuzenbidea egin zuena, abokatutzan hasi zena, hogeita hamar urte geroago Netflixeko zuzendaritza taldean egongo zela? Zergatik? Faktore tradizional asko: zentro amerikar ospetsu horretan ikasi izana, ingeles perfektua izatea, aholkularitzan espezializatua izatea… Nik ez dut horrelakorik. Baina azkenean, lana eta zorte pixka bat izanda, lekuetara iristen zara. Ni iritsi banaiz, batez bestekoa baino bizkorragoa edo langileagoa izan gabe, jendea irits daiteke. Baina, batzuetan, berriro ere, geure buruari mugak jartzen dizkiogu. Eta, bai, egia da batzuetan zorte pixka bat behar dela.
(…)
Entzuleen beste galdera batzuek amaiera eman zioten Alumni deustuar banderadun honen hizketaldiari. Ondoren, koktel batez gozatu ahal izan genuen, zentroko Playstation University LABen zerbitzatuta.
