… Europaren eraikuntzako oso etapa garrantzitsua bizi genuen, beste bat gehiago. Gaur egungo ikuspegitik, denok % 100 baikorrak ginen. Ez dut uste, epe labur edo ertainera, antzeko “aurrera jauzirik” biziko dugunik berriro. Gaur egun sendotze fasean gaude, lortutakoa zaintzeko garaian, kritika garaian kasu askotan, arrisku-gose askoz gutxiagorekin, goserik gabe ez bada. Ez nago ziur gaur orduan lortutako guztia merezi bezala baloratzen dugunik, ez bakarrik urte haietan, ezta Europako proiektuaren hasieratik egindakoa ere.
Zure ibilbide profesionaleko lehenengo urteak, 1991 eta 2003 bitartean, Euskadin eman zenituen: unibertsitateko irakasle, Eusko Jaurlaritzako lege aholkulari eta Europako Gaietarako aholkulari Eusko Legebiltzarreko lehendakariaren kabinetean. Espainia Europar Batasunean sartu zen inguruko urteak izan ziren (1985-1986) eta kanbio-tasa atzera bota ezinak onartu zirenekoak, euroa moneta komun gisa jaio zenekoak, Eurosistema eratu eta euroa legezko balio gisa herrialde kideetan zirkulazioan sartu zenekoak (1998-2002). Gobernuaren eta autonomia erkidego bateko parlamentuaren orduko aholkulariaren ikuspegitik, nola bizi izan ziren urte haiek?
Ilusio ikaragarriko urteak izan ziren, itxaropen handikoak. Urte haietan ikusi genuen, ez bakarrik erakunde-ikuspegitik, baizik eta Europako hiritar arrunt gisa, nola eman ziren konfiantzazko urrats erraldoiak itxaropenez beteko etorkizun oparora eramango gintuztenak, garai hartako ziurtasunik gabeko egoera hura (unean uneko egoerak beti izan ohi dira halakoak) baino askoz hobera. Hazkunde ekonomikoa, susperraldia bizi genuen, hoberako izango zela sumatzen genuen aldaketa hura. Gogora dezagun garai hartako euskal ekonomian, nahiz eta %30eko hazkunde erreala izan, biztanleko BPGa, 1980ko hamarkada lazgarriaren ostean, 1988koaren balio berekoa baino ez zela 1997an. “Aurrera” egin nahi genuen, zentzu guztietan.
Horregatik, Europako proiektua bere hastapenetatik bizi izan zuten «lehen belaunaldietako» partaide izan gabe (gogora dezagun Euskal Herrian zentzu horretan aitzindariak garela, 1930eko hamarkadan jada gure ibilbidea hasita baitzegoen), Europaren eraikuntzako oso etapa garrantzitsua bizi genuen, beste bat gehiago. Gaur egungo ikuspegitik, denok % 100 baikorrak ginen. Ez dut uste, epe labur edo ertainera, antzeko “aurrera jauzirik” biziko dugunik berriro. Gaur egun sendotze fasean gaude, lortutakoa zaintzeko garaian, kritika garaian kasu askotan, arrisku-gose askoz gutxiagorekin, goserik gabe ez bada. Ez nago ziur gaur orduan lortutako guztia merezi bezala baloratzen dugunik, ez bakarrik urte haietan, ezta Europako proiektuaren hasieratik egindakoa ere.
Ondoren, 2003an, Europako Batzordean sartu zinen karrerako funtzionario gisa eta Enpresa eta Industriako Zuzendaritza Nagusian (Z.N.) hasi zinen lanean. Europar Batasunaren periferiatik bihotzera. Nola bizi izan zenuen aldaketa hori? Eta zure ingurukoek?
Egia esan, Bruselarako «jauzia» emateko aukeraren inguruan bueltaka nenbilen aspalditik. Beste urrats bat iruditzen zitzaidan, guztiz naturala, nire ibilbide profesionalean, jada urte batzuk baineramatzan EBren esparrura bideratuta. Alde horretatik, arazo gehiegirik gabe, niretzat ez baitzuen aldaketa handiegirik suposatu lan motari edo egin beharreko zereginei dagokienez, Legebiltzarrean jada egiten ari nintzenarekin edo lehenago Eusko Jaurlaritzan egiten nuenarekin alderatuta. Jakina, maila pertsonalean funtsezko aldaketa batzuk ekarri zizkidan, hala nola hizkuntza kontuak edo tokiko administrazioaren usadio eta ohituretara egokitzea. Emazteak lagunduta iritsi izanak bidea nabarmen erraztu zidan. Noski, berarentzat guztiz bestelakoa izan zen: lana utzi zuen niri jarraitzeko… Baina azkar moldatu ginen eta gure alaba hemen jaio zen handik gutxira. Brusela ez dirudi hasieran oso hiri erakargarria denik, baina gauza asko ditu ezagutzeko eta bizi kalitate ona eskaintzen du. Gizakiaren neurrira egindako hiria da, ez oso handia, eta denetarik aurki dezakezu. Lagun berriak egitea oso zaila ez den espazio kosmopolita. Beharbada aipatu beharko nuke Europaren integrazio proiektuan ‘sinesten’ dugunoi inguru horretara egokitzea ez zaigula hain zaila egiten.
2018tik hona lan egin duzun unitatea dirua zuritzeaz eta terrorismoaren finantzaketaren prebentzioaz arduratzen da, Finantza Egonkortasunerako, Finantza Zerbitzuetarako eta Kapital Merkatuen Batasunerako Z.N. / FISMAren barruan. Jendea kezkatuta dago berea ez den beste herrialde batzuetan goi-mailako higiezinetan inbertitzen duten nazioarteko izugarri aberatsen hazkundeagatik, paradisu fiskalengatik eta puntako armategiak narkotrafikatzaileen eta era guztietako talde terroristen eskuetan egoteagatik. Nola egiten zaie aurre kezka horiei Europako Batzordean?
Oso serio hartzen da, ezin liteke bestela izan. Gero eta argiago dago EBn diru-zuriketaren eta terrorismoaren finantzaketaren aurkako helburua EBko finantza-sistemaren osotasuna babestea dela, Europako herritarren askatasunaren, justiziaren eta segurtasunaren babesaren oinarrizko alderdia, bereizezina.
Egunerokoan gertatzen diren benetako egoerei buruz ari gara: gaizkileek, iruzurrezko sozietateak erabiliz, jatorri kriminaleko funtsen jatorria eta norakoa ezkutatzen dituzte, operazioaren benetako onuraduna nor den ezkutatzeaz gain. Funts horiek etekin pertsonalerako erabili daitezke, besterik gabe, baita herrialde osoak ezegonkortzeko ere.
Diru-fluxu zikinak argituz (horretan dihardu gure unitateak), demokrazia eta EBko herritarren segurtasuna defendatzen laguntzen da zuzenean. Estatu kide guztiak bat datoz nazioarteko koordinazioaren eta herrialdeen arteko informazioa trukatzearen garrantzian. Era berean, Nazio Batuen Erakundea, FATF eta INTERPOL bezalako nazioarteko erakundeen eginkizuna ezinbestekoa da ekintza globala koordinatzeko eta, Europako Batzordean, zeregin esanguratsua betetzen dugu horretan.
Zure esperientzia luzearen ondoren, aurrean zenituen aldaketa profesionaletara azkarrago egokitzen lagunduko zizun zerbaiten falta nabaritu zenuen? Zer gustatuko zitzaizun aurkitzea zure unibertsitateko tituluaren programazio akademikoan, aldaketetara errazago moldatzeko?
Bi gauza, batez ere: lehenik eta behin, hizkuntzen irakaskuntza, nire ikasle garaian (unibertsitateko ikasketak egin aurretik, bitartean eta ondoren) argi eta garbi hobetu zitekeen. Bigarrenik, garai hartan zegoen unibertsitateko prestakuntzaren eta laneko bizitzaren arteko bereizketa artifiziala, teoria eta praktikaren arteko kontraste behartua. Prestakuntza akademikoaren eta laneko esperientziaren arteko integrazio handiagoa ez da komenigarria iruditzen zaidan kontua, ezinbestekoa deritzot.
Lerro hauengatik eskerrak ematen dizkizugu. Azkenik, esango zeniguke zer oroitzapen gordetzen duzun Deustuko Unibertsitateko ikasgeletan emandako denboraz?
Topikoa izan badaiteke ere, maitasun handiz eta aparteko garai gisa gogoratzen dut Deustun emandako denbora. Hango ikasgeletan, batez ere, adibide bikainak jaso nituen, baita arlo akademikora mugatzen ez zen etorkizunerako prestaketa ere: jakin-min intelektuala, ondo egindako lanagatiko gustua, ezberdina zena eta desberdintasuna balioesten jakitea… Gradua amaitzean sentitutako harrotasuna eta laneko etorkizunak ematen dizun ziurgabetasuna, oraindik ez baitzen ziurra… Baina, oroitzapen bakarra gorde beharko banu, hainbesteko jakin-mina sorrarazten zidan Europako Erkidegoko Zuzenbidean sakontzeko gogo bizia aipatuko nuke. Hasiera-hasieratik sentitu nuen gogo hori, Beatriz Pérez de las Heras irakasleak emandako lehenengo eskola haietatik, orduan Nazioarteko Zuzenbide Publikoari buruzko sarrerako modulua baitzen, laurogeiko hamarkada hartan.
