…edozein jakintza eta erabaki arlotan, eta, zehazki, STEAM arloetan, emakumerik izan ezik, ezin neurtuzko aukera potentziala galdu baino ez litzateke[ela] egingo. Berdin, gizonak alde batera utziko bagenitu. Historiak bermatzen du baieztapen hori, eta, beraz, uste dut aktiboki aurre egin behar diogula egoera horri eta gure jarrera eta ekintza profesionaletan premia horretaz jabetu behar dugula.
Europar Batasunaren ustez, 5.0 Industriak “industriaren ikuspegi bat eskaintzen du, helburu bakar gisa efizientzia eta produktibitatetik haratago doana, eta industriak gizarteari egiten dion ekarpena eta eginkizuna indartzen dituena”, eta “langilearen ongizatea produkzio prozesuaren erdigunean jartzen duena eta teknologia berriak erabiltzen dituena enplegutik eta hazkundetik haratagoko oparotasuna emateko, aldi berean planetaren produkzio mugak errespetatuz”. 4.0 Industriaren ikuspegia osatzen du, “ikerketa eta berrikuntza Europako industria jasangarrirako trantsizioaren zerbitzura jarriz, gizakia eta erresilientzia ardatz hartuta”. (Kraaijenbrink-etik itzulia, 2022).
Ingeniaritzako ikasketak iraultza digital betean amaitu zenituen (orduan ia hasiberria zen Atlantikoaren alde honetan) eta zure karrera profesionala 4.0 Industriaren eboluzioan eta ezarpen progresiboan garatu zenuen. Orain, 5.0 iraultzan sartzen ari gara. Laburbilduz, zer ezaugarri ditu fase bakoitzak eta nola bizi izan dituzu prozesu horien bihotzetik?
2002tik 2008ra bitartean, hezkuntzari eta ikerketa proiektuei oso lotuta bizi izan nintzen ibilbide profesionalaren lehen urteetan, digitalizazio industrialaren etapari eta haren benetako eraginari buruzko pertzepzio praktikoegirik izan gabe. 2008an, Future Internet deiturikoan oinarritutako proiektuetan hasi nintzen lanean, sare desegituratuetako protokolo dinamikoak eta lehen hurbilketa industrialak ikertzen. Banatutako konputazioaren eta Big Data arkitekturen sorrera ere garai hartan izan zen. Niretzat, etapa horretan teknologia bor-bor bizigarrian zegoen eta gerora industria produkzioa digitalizaziora bideratu zuten teknologien bultzada bizi genuen.
2011tik aurrera, laugarren industria iraultzaz edo 4.0 industriaz hitz egiten has gaitezke. Urte horietan hasi nintzen ni TECNALIAn industria arloko proiektuak zuzentzen. Urte horietako I + G planteamenduek ekoizpen ehuna hobetzeko eta digitalizazioak ekoizpen plantetan eskain dezakeen potentzial guztia kualitatiboki garatzeko joera argia hartu zuten. Batez ere eraginkortasuna bilatzeak, ekoizpena maximizatzeko KPIek (Key Performance Indicators), kalitateko estandarren optimizazioak eta manufaktura produktiboko prozesu guztiak neurtzeko eta kuantifikatzeko datuak eskuratzeko prozesuek markatutako garaia izan zen.
IIoT gailuak (Industrial Internet of Things), produkzioa kudeatzeko tresna digitalak, MES sistemak (Manufacturing Execution Systems) eta horiek ERPekin (Enterprise Resource Planning) integratzea garatu ziren bereziki.
Duela pare bat urte, 5.0 industriaz hasi ginen hitz egiten. Industria malgua eta erresilientea lortzea azpimarratzen da, ekoizpena jasangarria izan dadin eta gure baliabide naturalen eta gure planetaren mugak errespeta ditzan. Bitartean, langilea ekoizpen prozesuaren erdigunean jartzen ahalegintzen da, eta gizakiari erabateko protagonismoa itzultzen zaio, makinari eman beharrean.
Balio ekonomikoaren industriatik balio sozialekora aldatzea, gizartearen ongizate ekonomikotik, oro har, gizakiaren ongizate emozional, fisiko edo psikologikora aldatzea, oso laudagarria bada ere, ez dirudi lan erraza denik. Zein da zure ikuspegia 5.0 industriaren alderdi nagusi horri buruz?
Industria digitalizaturako ibilbide honetan, uste dut background natiboki digital batetik gatozen profil espezialistak (ingeniaritza informatikoko edo telekomunikazioko ingeniaritzako prestakuntza, matematikako edo fisikako gradu mistoak programazioarekin, etab.) era desegokian sartu gara industrian batzuetan, irtenbide egokia besapean genuela pentsatuz. Horrekin esan nahi dut planteamendu apurtzaileek hurbilketa desegokiak egin dituztela, langile maisuek haien ibilbide profesionalean ekoizpen inguruneari, makinari, lineari eta lehengaiari urteetan eskainitako denbora eta pilatutako jakintza eta esperientzia oharkabean alde batera utzita.
Ezagutza ukiezin eta ez-digitalizatu hori oso baliotsua dela ikusi da, hain zuzen ere datuen potentziala eta Adimen Artifizialeko tekniken aplikazioa modu eraginkorrean eta integralean katapultatzeko. Kontzeptu digitaleko proba baten eta produkzioan adimen artifizialeko tresna bat hartzearen arteko kalitateko jauzia, zalantzarik gabe, produkzio prozesuan aditua den pertsona sartzean igartzen da.
Ezinbestekoa da kontuan hartzea produkzioko langile batek berariazko profila duela, bere baldintzatzaileekin: normalean ez du pantaila batekin lan egiten, ezta eskuak libre dituela ere batzuetan, edo ezin da klik bat egitearen edo guk web aplikazio bat diseinatzean eskatzen diogunean datu bat sartzearen pentzuan egon, baina intuizioz ezagutzen du prozesuaren deriba hornitzailea aldatzean, makinak erreferentziazko aldaketa batean kalibratu arte baztertzen duen ehunekoa eta horri lotutako zirrikitu guztiak.
Interakzio digitala organikoki gertatzeko, berritu eta teknologia murgiltzaileak garatu behar ditugu, langileak balio berezia ematen jarraitzen duela sentitu dezan eta adimen artifizialeko tresnen iradokizunak barne hartzen dituela, datuak objektibatzen laguntzen diotenak; eta horiei feedbacka eta ikaskuntza eman diezaieke, informazio garrantzitsua iragarri eta erabakiak hartzeko euskarria eman.
Zure ustez, aldaketa hori gauzatzeko beharrezkoa izango litzateke emakumeen masa kritiko bat izatea STEAM arloetan?
Nire ustez, oro har, bizitzako edozein esparrutan, aniztasunak beti hobetzen du emaitza, eta bertute eta lorpen komunak sustatzen ditu. Eguneroko hainbat adibide daude, non gutxiengo bat oharkabean alde batera uzteak produktu defizitario bat ekarri duen: eta, horrela, gizartearen zati batek baino ez du bere burua ordezkatuta ikusi.
Aurrerapen teknologikoen eta horiek ekosistema industrialean zein gizartean, oro har, duten eraginaren esparruan, erantzukizun etikoa ere badugu: uste dut ezin dugula aurrerakuntzaz hitz egin ez badugu ekitatea sartzen generoari dagokionez, eta aniztasuna arrazari, kulturari, orientazio politikoari edo erlijiosoari, egitura sozialei eta giza jokabidearen profilei dagokienez.
Gai horri buruzko lekukotasun edo hitzaldiren bat ematera gonbidatzen nautenean, neska-mutil gazteei ikuspegia zabaltzen saiatzen naiz, argudiatuz, edozein jakintza eta erabaki arlotan, eta, zehazki, STEAM arloetan, emakumerik izan ezik, ezin neurtuzko aukera potentziala galdu baino ez litzatekeela egingo. Berdin, gizonak alde batera utziko bagenitu. Historiak bermatzen du baieztapen hori, eta, beraz, uste dut aktiboki aurre egin behar diogula egoera horri eta gure jarrera eta ekintza profesionaletan premia horretaz jabetu behar dugula. Oso garrantzitsua da enpresaren eta hezkuntzaren arloko ekimenak sustatzea, eta STEAMen emakume erreferenteak sortzea eta erakustea.
Bere aurkezpenean dioenez, “TECNALIA Espainiako ikerketa aplikatuko eta garapen teknologikoko zentrorik handiena da, Europako erreferentea eta Basque Research and Technology Allianceko kidea. Zure ustez, nola dago kokatuta euskal enpresa sarea garapen teknologikoaren faseei dagokienez? Enpresak egokitzeko prozesua orekatua izango da?
TECNALIArentzat interesgarria den sektore handietako bat manufaktura ekoizpena da, segmentu horren tradizio historikoagatik eta EAEn duen garrantziagatik. Ikerketa aplikatuko zentroa eta zientzia eta teknologiaren euskal sareko I + G + b-ko erakundea garen aldetik, berrikuntza teknologikoa transferitu behar diogu euskal enpresa sareari eta, oro har, gizarte osoari, hazkundea sortzeko.
Zorionez, berrikuntza, ikerketa eta garapenerako lankidetza irekiko egiturak sortzen eta sustatzen urteetan zehar lan egin duen ekosistema bateko kide gara. Eusko Jaurlaritzak I + G finantzatzeko programen aldeko apustua egiten du. Programa horiek jakintza eta espezializazio profilak sortzea sustatzen dute, etengabe eboluzionatzen ari den enpresa eta industria ehuna gaitzeko eta gaitasun mistoak eskuratzeko, unibertsitatearen, ikerketa zentroen eta enpresaren artean eraikitako esparruaren transferentzia teknologikoa egiteko. Uste dut egoera onean gaudela, nazioko eta Europako erreferente izaten jarraitzeko behar den heldutasunarekin eta fidagarritasunarekin.
Enpresetarako egokitzapen prozesua progresiboa eta mailakatua izango da, zientzia eta teknologiaren euskal sareko eragileen eta egitura publiko-pribatuen eta lankidetza irekiko estrategien laguntza izango du; izan ere, horiek dira berrikuntza urdineko espazioak lortzera gehien bideratuta daudenak, hau da, ezarritako negozio eredurik edo aldez aurreko lehia egoerarik ez zegoen teknologien ezarpen eremu berrien bidez hazkundea eragiten duten estrategiak.
Zer gomendatuko zenieke Deustuko Unibertsitateko ikasle ohiei, bakoitzak duen titulaziotik, bosgarren industria iraultza honetan lagundu ahal izan dezaten?
Jakin-mina aktibo izatea gomendatuko nieke, ikasteko, entzuteko eta itxuraz loturarik ez duten esparruetako kontzeptuak konektatzeko gogoari eustea. Uste dut datozen urteetan enpresa sareak profil hibridoak eskatuko dituela, arlo edo sektore jakin bati buruzko diziplina oso zehatzetan, eta ezinbestekoa izango dela gaitasun gero eta digitalagoekin bateratzea.
Joera teknologikoen aurrean erne egon beharko da; zeharkako erronka handiei buruz ikertzea ezaugarri erabat bereizgarria izan daiteke, erronka zehatzei ikuspegi berritzaileetatik aurre egiteko trebetasuna sustatzen duelako, espero den eta ohikoa den konponbidetik kanpoko planteamenduak bilatuz.
Eskerrik asko zure esperientzia eta gogoetak partekatzeagatik. Amaitzeko, gaia aldatuz, zer oroitzapen gordetzen dituzu Deustuko Unibertsitatean ikasle izan zinenetik?
Batez ere, oso oroitzapen polita daukat nirekin egon zirenei buruz. Haiekin hazi nintzen, ondo pasatu nuen eta ikasi nuen. Unibertsitate garaia oso bizia eta estua da. Gogoan dut, halaber, azterketen garaiko larritasuna, baina, beste guztien gainetik, arduragabeko garaia eta dibertigarria izan zen, adiskidetasunean oinarritua; promozio nahiko batua izan ginen.
Oso modu naturalean, Deustuko Unibertsitateko ikasle garaiko urte horiek pentsatzeko eta ulertzeko modu bat sortu zuten nigan: bai arazo espezifikoak zeudenean, bai konponbidea bilatzeko tresnak eta gaitasunak bilatzeko orduan. Nire ustez, eraman nuen ikasketarik onena, gaur egungo ikuspegitik, erronka konplexu bati heltzeko gai izaten jakitea izan da, nire mugekin, jakina, baina non, nola eta norekin bilatu, bide onargarri bat aurkitzen argi jakitea, beti ere bide bat identifikatzeko espiritua izanik.
Hurrengo urteetan, gainera, sentsazio hori luzatu eta sendotu egin zitzaidan, handik gutxira irakasle eta ikertzaile gisa jarraitu nuelako Ingeniaritza Fakultatean; beraz, esperientzia beste aldetik ere bizi izan nuen, eta horrela transmititzen saiatu nintzen.
Erreferentziak
Kraaijenbrink, Jeroen (2022, maiatzak 24). What Is Industry 5.0 And How It Will Radically Change Your Business Strategy? Forbes.
